Το Ξένο Κεφάλαιο στην Ελλάδα. Μέρος 2ο Το πρώτο δάνειο.

Η συγκεκριμένη ανάρτηση καθώς και άλλες που προηγήθηκαν και που θα ακολουθήσουν αφορούν τις επιδράσεις που είχε το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα όπως αυτές παρουσιάζονται στο βιβλιο του Νίκου Μπελογιάννη.

Αποτελούν σύντομη περίληψη όσον αναφέρονται στο συγκεκριμένο βιβλίο και σε δική μου ελεύθερη απόδοση.

Η πρώτη προσπάθεια για την σύναψη δανείου από το εξωτερικό αφορά μία από τις κυβερνήσεις με την ονομασία «Άρειος Πάγος της Χέρσου Ελλάδος» που στις 2 Νοέμβρη του 1821 ψηφίζει την σύναψη δανείου 150.000 φλορινίων και αναθέτει τη διαπραγμάτευσή του στους Θεοχάρη, Δροσινό κ Κεφαλά Ολύμπιο με τον τελευταίο να παίρνει το δρόμο για την Ευρώπη. Μόλις έφτασε στο Λονδίνο τον προσέγγισαν τοκογλύφοι, τυχοδιώχτες, απατεώνες και κάθε καρυδιάς καρύδι με προτάσεις παράλογες και γελοίες.

Παράλληλα εξελισσόταν ακόμη μία προσπάθεια από την εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου και κάποιου φίλου του Μαυροκορδάτου (αυτός κι αν ήταν σπουδαίος..) του Ανδρέα Λουριώτη ο οποίος πήρε εντολή από την Ελληνική κυβέρνηση να ψάξει για δάνειο. Πήγε Ισπανία, Πορτογαλία χωρίς αποτέλεσμα και κατέληξε τελικά στο Λονδίνο. Εκεί γνώρισε την άνοιξη του 1823 τον πλοίαρχο Blaquiere και αρκετούς φιλέλληνες. Ο Λουριώτης έφερνε σαν εγγύηση τα εθνικά χτήματα για το δάνειο. Αποφασίστηκε να επιστρέψει μαζί με τον πλοίαρχο στην Ελλάδα για να εκτιμήσει αυτός από κοντά την κατάσταση που επικρατούσε και να δούνε μετά τι θα μπορούσαν να κάνουν με το δάνειο.

Όμως και η πολιτική και η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας είχε τα μαύρα χάλια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πόσο χάλια ήταν η κατάσταση είναι το ακόλουθο : Εκείνο τον καιρό ήταν στην Κεφαλονιά ο λόρδος Βύρωνας  με αρκετά χρήματα που είχε μαζέψει από τους Εγγλέζους φιλέλληνες. Υπήρχε η σκέψη να πάει κάποιος (ο Πραϊδης συγκεκριμένα) και να μιλήσει με τον Βύρωνα πως θα έφτανε στην Ελλάδα (η Κεφαλονιά και τα Ιόνια δεν άνηκαν τότε στην Ελλάδα) με τα χρήματα. Για να πάει όμως εκεί χρειαζόταν 18 τάλιρα αλλά στα δημόσια ταμεία δεν υπήρχε ούτε ένα. Τι κι αν Δεληγιανναίοι, Λόντοι, Ζαϊμηδες, Κουντουριώτηδες, Νοταράδες, Μπενάκηδες και άλλοι Κοτζαμπάσηδες είχαν ρημάξει τα δημόσια ταμεία, κανείς τους δεν φιλοτιμήθηκε να κάνει τα έξοδα στον  Πραïδη.

Αντίθετα όλοι οι παραπάνω μαζί με τον Μαυροκορδάτο πριν ακόμη έρθει ο Blaquiere αποφάσισαν 2 Ιουνίου του 1823 να στείλουν τον Ορλάνδο (φίλο του Κουντουριώτη), τον Ζαϊμη και τον Λουριώτη (φίλο του Μαυροκορδάτου) στο Λονδίνο για να συνάψουν δάνειο 4 εκατομμυρίων Ισπανικών ταλίρων. Εντωμεταξύ ο Blaquiere ήρθε και επέστρεψε στο Λονδίνο και έκανε έκθεση στις 11 Σεπτεμβρίου προς το Φιλελληνικό Κομιτάτο με σκοπό να βοηθήσει την Ελλάδα να πάρει επιτέλους το δάνειο. Άργησαν να φτάσουν όμως οι απεσταλμένοι αφού κανένας δεν έβαζε τα έξοδα για το ταξίδι. Τελικά ο Βύρωνας από τα Επτάνησα τους έδωσε 4.000 λίρες και έφτασαν στο Λονδίνο του Γενάρη το 1824. Και εκεί ξεκίνησε το πανηγύρι.

Με την βοήθεια του Φιλελληνικού κομιτάτου κατάφεραν σε 25 μέρες να συνάψουν το πρώτο δάνειο με αφάνταστα σκληρούς και ληστρικούς βέβαια όρους που παρουσιάζονται παρακάτω.

Το δάνειο ανερχόταν στο ποσό των 800.000 λιρών με εγγύηση τα εθνικά χτήματα, τις πρόσοδες τους, τις αλυκές και τα διβάρια (ιχθυοτροφεία) και το πήραν από τους τραπεζίτες Longman, O’Brien, Ellice. Ο τόκος του δανείου ήταν 5% έτσι τουλάχιστον έλεγαν τα χαρτιά.

Οι 800 χιλιάδες ήταν η ονομαστική τιμή του δανείου (πόσα δηλαδή λένε ότι μας δανείζουν) με την πραγματική (πόσα πραγματικά μας δάνεισαν) να είναι στο 59%!!!!! δηλαδή 472.000 λίρες. Εννοείται ότι οι τόκοι πάντα πληρώνονται στην ονομαστική τιμή του δανείου. Άρα μας έδωσαν 472.000 και μας χρέωσαν 800.000 με τον πραγματικό τόκο να ανέρχεται στο 9% και σαν εγγύηση για τους τόκους δόθηκαν όλα!!!!! τα δημόσια έσοδα.

Η ληστεία δεν σταμάτησε εδώ. Οι τοκογλύφοι κράτησαν 3% για προμήθεια και για ασφάλιστρα δηλαδή 24.000, μπροστά τους τόκους για δύο χρόνια 80.000, τα χρεόλυτρα δύο χρόνων (1% ετησίως) δηλαδή 2*8.000 = 16.000 λίρες και την προμήθεια για την πληρωμή των τόκων 3.200 λίρες. Το αποτέλεσμα από τις 800.000 λίρες απέμειναν μόνο 348.800 λίρες (το 43,6%). Εννοείται όπως θα δείτε παρακάτω ότι και αυτά δεν τα πήραμε όλα. Το δάνειο αυτό για την ιστορία υπογράφηκε στις 9 Δεκεμβρίου του 1824 με επίσημα γεύματα κλπ ώστε να αποδοθεί επίσημος χαρακτήρας στην καταλήστευση της χώρας.

Τα χρήματα αυτά θα τα παίρναμε με δόσεις με την πρώτη των 40.000 να αναλαμβάνει να την φέρει ο Blaquiere.  Στη σύμβαση δανείου υπήρχε ακόμη ένας όρος που όριζε ότι τα λεφτά θα έπρεπε πρώτα να περάσουν από τη Ζάκυνθο στα χέρια του κόμη Λογοθέτη και του τραπεζίτη Βαρφ (κάτι να βγάλουν βρε παιδί μου κι αυτοί). Από εκεί θα πέρναγαν στην Ελληνική κυβέρνηση ύστερα από την συγκατάθεση μιας τριμελούς επιτροπής (Λόρδος Βύρωνας, συνταγματάρχης Στάνχοπ και Κουντουριώτης). Φτάνει ο Blaquiere  στις 19 Μαρτίου του 1824 αρχικά στη Ζάκυνθο. Εντωμεταξύ στην Ελλάδα είχε μαθευτεί ότι έρχεται το δάνειο και κάθε κοτζαμπάσης και καραβοκύρης ονειρευόταν για τον εαυτό του μερικά τσουβάλια λίρες. Φούντωσαν οι φαγωμάρες και τελειωμό δεν είχαν και ο Ιμπραήμ αλώνιζε και καρφί δεν καιγόταν σε κανέναν. 

Μάταια ο Βύρωνας προσπαθούσε να τους συμφιλιώσει και να βοηθήσει και οικονομικά το Μεσολόγγι. Ο Στάνχοπ πάλι σαν δημοκράτης που ήταν δεν τα έβρισκε με τον Μαυροκορδάτο που ήθελε να φέρει ξένο βασιλιά και έτσι στράφηκε στον Ανδρούτσο που τον θεωρούσε αγνό δημοκράτη. Ο Ανδρούτσος ήταν σε συνεννόηση με τον Κολοκοτρώνη και άλλους οπλαρχηγούς για να γλυτώσουν τη χώρα από τους κοτζαμπάσηδες. Οργάνωσαν λοιπόν μία συνέλευση των οπλαρχηγών στα Σάλωνα που κάλεσαν και τον Βύρωνα. Αλλά τους πρόλαβε τελικά ο θάνατος του Βύρωνα στiς 19 Απριλίου του 1824 και έτσι κανένας δεν μπορούσε να πάρει τα χρήματα του δανείου. Ο Στάνχοπ διαφώνησε με τους οπλαρχηγούς στα Σάλωνα και έφυγε για να βρει στην Ζάκυνθο τον Blaquiere. Τον Ιούλιο ήρθε και η δεύτερη δόση των 40.000 λιρών στην Ζάκυνθο και εντάθηκαν οι εμφύλιες διαμάχες.

Στο σημείο αυτό Κουντουριώτης, Κωλέττης, Μαυροκορδάτος επιτυγχάνουν την απόσυρση του Στάνχοπ (που ήταν εμπόδιο στα σχέδιά τους) και ο Βάρφ παίρνει εντολή να πάει τα χρήματα στην κυβέρνησή των τριών αυτών στο Άργος. Μόνος αντίπαλός τους ο Ανδρούτσος. Ο Κωλέττης φροντίζει και με χρήματα από το δάνειο εξαγοράζει τον Γκούρα, το πρωτοπαλίκαρο του Ανδρούτσου. Είναι γνωστή η ιστορία από εκεί και πέρα για το πως έβγαλαν τον Ανδρούτσο από την μέση φυλακίζοντας τον στην Ακρόπολη αρχικά και δολοφονώντας τον τελικά στις 4 Ιουλίου του 1825.

Έτσι κατάφεραν να πάρουν το δάνειο κι αυτό όχι όλο. Μετρητά που έφτασαν στα χέρια τους 310.000 λίρες και  11.900 σε πολεμοφόδια. Ενώ άλλες 27.000 περίπου λίρες χάθηκαν κάπου στην διαδρομή. Πήρε η Ελλαδίτσα λοιπόν 310.000 και χρεώθηκε στα βιβλία των τοκογλύφων με 800.000 λίρες.

Το χειρότερο είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος έστω και αυτών των χρημάτων που τελικά έφτασαν δεν πήγε για το καλό της πατρίδας αλλά το σπατάλησαν οι Κουντουριώτης, Κωλέττης, Μαυροκορδάτος για δικό τους όφελος.

Πηγή :

Το Ξένο Κεφάλαιο στην Ελλάδα.

Νίκος Μπελογιάννης

Εκδόσεις ΑΓΡΑ